AP09260805 "Азық-түлік өнімдерінің қауіпсіздігін аймақтық мониторинг негізінде сүт және сүт өнімдерінде жоғары кумулятивті ксенобиотиктерді анықтау үшін биосенсорды әзірлеу"

2021-2023 36 месяц

Жоба жетекшісі

Какимов Айтбек Калиевич, техника ғылымдарының докторы, профессор, ORCID.: 0000-0002-9607-1684, Author ID в Scopus: 56955560600, Researcher ID: ABC-7111-2021

Өзектілігі

Қазақстан Республикасында ауыл шаруашылығының дамуы техногендік әсермен тығыз байланысты, оның нәтижесінде трофикалық тізбек арқылы адам ағзасына көптеген ксенобиотиктер түседі, олардың арасында айқын канцерогендік әсері бар контаминанттар да бар. Оларды мал шаруашылығы өнімдерінде анықтау көп уақытты қажет етеді және қымбат. Жоғары кумулятивті ксенобиотиктердің қалдық мөлшерін анықтаудың экспресс-әдісін әзірлеу өте өзекті болып табылады, өйткені ол сүт және сүт өнімдерінің сапасын бақылау мен қауіпсіздікті қамтамасыз етудің негізгі міндеттерін шешуге мүмкіндік береді.

Мақсаты

Жұмыстың мақсаты сүт және сүт өнімдеріндегі ксенобиотиктердің қалдық мөлшерін анықтаудың жеделдетілген әдісін әзірлеу үшін азық-түлік өнімдерінің қауіпсіздігін аймақтық мониторинг нәтижелерін зерттеу болып табылады.

Күтілетін нәтиже

- ШҚО-ның қарқынды игеріліп жатқан аудандарында тамақ өнімдері қауіпсіздігінің өңірлік мониторингі негізінде неғұрлым кең таралған және қауіпті жоғары кумулятивті заттар анықталып, олардың кумуляция коэффициенті есептелетін болады.
- ШҚО-ның сүт құрамындағы қауіпті ксенобиотиктердің мөлшері жоғары өңірлерінің картасы жасалады.
- Ол сүттегі ксенобиотиктерді анықтау үшін жеделдетілген әдісті жаңғырту бағытын таңдайды.
- Сүт және сүт өнімдеріндегі жоғары жинақталған ксенобиотиктерді анықтау үшін биосенсор моделін жасау
- Сүт және сүт өнімдерінде жоғары кумулятивті ксенобиотиктерді анықтау үшін биосенсорды қолдану жөніндегі техникалық сипаттамалар мен нұсқаулық әзірленіп, бекітілетін болады.
- Нормативтік-техникалық құжаттама әзірленіп, бекітілді, монография шығарылып, патент алынды. Нәтижелері дәйексөз журналдарында жарияланады.

Қол жеткізілген нәтиже

Ақпараттық деректерді талдау негізінде сүттегі уытты ксенобиотиктерді жануарлардан алынатын шикізат ретінде анықтаудың жеделдетілген әдісін әзірлеу қажеттілігі негізделді, сондай-ақ сүттегі неғұрлым кең таралған және қауіпті ксенобиотиктердің қалдық мөлшерін анықтау үшін ШҚО өңірлері белгіленді. Эксперименттік жолмен кумулятивтік қасиеттері бойынша ең қауіпті ксенобиотиктер анықталды. Шығыс Қазақстан облысының сүттегі қауіпті ксенобиотиктердің көп мөлшері бар өңірлерінің картасы жасалды. Сүт және сүт өнімдеріндегі ксенобиотиктерді анықтау үшін биосенсорды жаңғыртудың негізгі бағыттары таңдалды.

1. Study On the Detection of Antibiotics in Food Based on Enzyme - Free Labelless Aptamer Sensor. Zhainagul Kakimova, Klara Zharykbasova, Aitbek Kakimov, Gulmira Mirasheva, Sandugash Toleubekova, Yerlan Zharykbasov, Gulnara Tulkebayeva, Alibek Muratbayev, Asiya Utegenova. (Шолу. Рецензиялау сатысында).( Шетелдік жарияланым Scopus);
2. Determination of xenobiotics in environmental objects. Gulnara Tulkebayeva, Nadir Ibragimov, Zhainagul Kakimova, Klara Zharykbasova, Gulmira Baybalinova. UDC 01.1 The IX International Science Conference «Trends of development modern science and practice», November 16 – 19, 2021, Stockholm, Sweden. 588 p. ISBN - 978-1-68564-518-2. DOI - 10.46299/ISG.2021.II.IX.( Шетелдік жарияланым).

Барлық жобалар