Жоғары білімнің болашағын айқындаған үш күн

«Қазақстан – академиялық білім кеңістігі» халықаралық форумының қорытындысы

2025 жылғы 31 қазанда Астанада «Қазақстан – академиялық білім кеңістігі» халықаралық стратегиялық серіктестер форумы өз жұмысын қорытындылады. Форумның бастамашысы – Қазақстан Республикасының Ғылым және жоғары білім министрлігі.

29–31 қазан аралығындағы үш күн бойы әртүрлі елдердің жоғары оқу орындары мен сарапшылары білім мен ғылым жүйесін дамытудағы нақты қадамдарды, яғни реформалар туралы әңгімеден нақты әрекетке көшу жолдарын талқылады. Талқылаулар индустриялық ынтымақтастықтан бастап технологиялар трансфері мен жасанды интеллект этикасына дейінгі кең ауқымды қамтыды.

Форум Ғылым және жоғары білім министрлігінің жаңа басқару философиясын – білім саласын өңірлік бастамалар, жедел шешім қабылдау және халықаралық серіктестік арқылы дамыту тәсілін көрсетті. Министрлік енді бұйрық беруші емес, жүйенің интеллектуалды үйлестірушісіне айналып отыр, мұнда басты назар мән мен нәтижеге аударылған.

Жаңа философия – төрт реформалық вектор

Форумда жаңа философия қалыптасты – ол білім жүйесін жедел, икемді және серіктестікке негізделген бағытқа көшіреді. Бұл философия төрт негізгі векторды қамтиды:

Децентрализация және өңірлерге сенім арту.

Енді университеттер бұйрық күтіп отыратын орындаушылар емес, өз бетінше шешім қабылдайтын орталықтарға айналып келеді. Ал өңірлер жаңа идеялар мен пилоттық инновацияларды іске асыратын тәжірибе алаңына айналуда.

Цифрландыру және технологиялар этикасы.

AI-Sana атты бірыңғай экожүйе құрылып, академиялық адалдық пен білім сапасын жасанды интеллект арқылы басқару құралдары енгізілуде.

Трансұлттандыру және жаһандық серіктестік.

Қазақстандық жоғары оқу орындары әлемдік білім кеңістігімен бірігіп, Қытай, Азия, АҚШ және Еуропа университеттерімен бірлескен кампустар мен зертханалар ашып жатыр.

Ғылым, білім және индустрияның интеграциясы.

R&D альянстар, технологиялар трансфері және өнеркәсіптік кластерлермен стратегиялық серіктестік жаңа буындағы «әрекет ететін университет» моделін қалыптастыруда.

Бұл тәсіл жоғары білім жүйесін жай ғана оқу орындарының жиынтығы ретінде емес, әлемдік өзгерістерге жедел жауап беретін және өз даму стандарттарын қалыптастыра алатын біртұтас ете алады.

Форумның үш күні – үш бағыттағы өзгеріс

29 қазан – Индустриялық күн.

Бұл күні жоғары оқу орындары мен ғылыми-зерттеу институттарының басшылары YDA Industrial Park зауытына барды. Бұл сапар ғылымның теориядан өндіріске өтуін, яғни университеттер мен өндіріс арасындағы жаңа серіктестік дәуірін білдірді. Енді университеттер тек білім мен зерттеу орталығы ғана емес, технология, дерек және өнім өндіруші «төртінші миссиядағы» университеттер моделіне көшіп келеді.

30 қазан – Мағыналар мен шешімдер күні.

Бұл күн білімнің жаңа бағыттарын айқындаған шешуші кезең болды.

Жасанды интеллект. ЖИ оқу бағдарламаларының табиғатын түбегейлі өзгертіп, білім сапасын бағалау жүйесіне жаңа көзқарас әкелуде.

Трансұлттық білім беру. Ұлттық басымдықтар мен жаһандық стандарттардың арасындағы тепе-теңдікті іздеу – Қазақстанды әлемдік кампустар үшін ашық аймақ ретінде бекітті.

AI-Sana Leaders алаңы. Мұнда технология мен этика түйісіп, университеттер өздерінің жасанды интеллект өнімдерін таныстырды.

Психикалық денсаулық және тәуелділіктің алдын алу. Бұл бағыт реформалардың адам капиталына бағытталған гуманитарлық өлшемін көрсетті.

Ғылымнан нарыққа / технологиялар трансфері. Идеяларды бизнес-модельдерге айналдыру, университеттерді экономикалық өсімнің акселераторына айналдыру жолдары талқыланды.

31 қазан – Стратегиялық шешімдер күні.

Қорытынды пленарлық отырыс пен Стратегиялық серіктестер кеңесі барлық бағыттарды біріктіріп, қазақстандық университеттердің әлемдік білім архитектурасындағы жаңа рөлін айқындады. Бұл – цифрлық жетілу, халықаралық бәсекеге қабілеттілік және академиялық этика мәдениетін қалыптастыру жолындағы нақты қадам.

Форум нәтижесінде қол қойылған келісімдер мен жаңа бастамалар жоғары оқу орындарының дербес даму орталығы ретінде әрекет ету қабілетін көрсетті. Қазақстан бүгін жеке шешімдер емес, инновацияны өз ішінде қайта өндіре алатын тұтас жүйе қалыптастырып келеді.

Жаһандық диалог және жаңа көзқарастар

Форумның алғашқы күндері ішкі жаңғырудың бағытын айқындаса, соңғы күні – 31 қазан – Қазақстанды жаһандық академиялық диалогтың орталығына айналдырды.

Әлемдік жоғары білімнің бағыт-бағдарын айқындайтын тұлғалар бір мінберде сөз сөйледі.

ҚР Ғылым және жоғары білім министрі Саясат Нұрбек Қазақстанды өз білім беру шешімдерін жасап, халықаралық интеграцияға ұсына алатын ел ретінде таныта алды. QS компаниясының (Ұлыбритания) президенті және негізін қалаушы Nunzio Quacquarelli университеттерді бағалау жүйесінің жаңа логикасын ұсынды. Бейжің тіл және мәдениет университетінің президенті Peng Duan (ҚХР), тіл мен білімнің жұмсақ күш ретінде біріктіруші миссиясын атап өтті. Cardiff University президенті Wendy Larner (Ұлыбритания), басқару ғылымы мен әлеуметтік инновациялар қазіргі университет миссиясының өзегіне айналғанын көрсетті. Woosong University Қамқоршылар кеңесінің төрағасы Song Ki Kim (Оңтүстік Корея), елдер арасындағы білім алмасудың жаңа форматтарын таныстырды.

Осындай қатысушылар құрамы форум мәртебесін арттырып қана қоймай, қазақстандық білім беру моделінің кемелдігін дәлелдеді. Барлық пікірталастарды біріктірген ортақ ой – жасанды интеллект дәуірінде артықшылық деректің көптігінде емес, адамдар мен идеяларды біріктіре алу қабілетінде.

Shakarim University – жасанды интеллект бағытындағы жеңіс

AI-Sana Leaders аясында 200-ден астам қатысушының арасынан Shakarim University «Білім беру саласындағы үздік AI жоба – Академиялық адалдық» аталымы бойынша жеңімпаз атанды. Shakarim AI Check жобасы – академиялық адалдықты сақтау мен талдауға арналған интеллектуалды жүйе. Бұл жеңіс өңірлік университеттің ұлттық деңгейдегі үздік нәтижелер көрсете алатынын дәлелдеді.

Shakarim University тәжірибесі «Ғаламдық деңгейде ойлау – жергілікті деңгейде әрекет ету» қағидатының өміршеңдігін көрсетті: өңір инновацияның қайнар көзі бола алады, ал университет технология жасап, бүкіл жүйеге стандарт орнатуға қабілетті.

Shakarim University үшін форумның мәні

Бұл форум университет үшін өз орнын айқындаған маңызды жиын болды.

Үш күн ішінде Shakarim University өз даму бағытын, серіктестік стратегиясын және өңірлік миссиясын нақты белгілеп алды.

Университеттің интеллектуалды тірек ретіндегі орны.

AI-Sana Leaders байқауындағы жеңіс – кездейсоқ жетістік емес, цифрлық трансформацияға жүйелі көзқарастың нәтижесі. Университет өңірлік деңгейде ұлттық үрдістерден озық бастамалар ұсына алатынын дәлелдеді.

Серіктестік желісін кеңейту.

Форум барысында құрылған жаңа байланыстар халықаралық EdTech және AI консорциумдарына, бірлескен бағдарламалар мен академиялық алмасуларға жол ашты.

Білім мен ғылымды жаңғырту серпіні.

Оқытушылар мен зерттеушілер үшін бұл форум жаңа пәнаралық зертханалар мен білім беру бағыттарын қалыптастыруға үлкен түрткі болды, мұнда жасанды интеллект – адам дамуының құралына айналып отыр.

Shakarim University тағы бір рет өңір – ұлттық инновацияның зертханасы, ал университет – ел болашағын қалыптастыратын идеялар орталығы екенін дәлелдеді.

Қорытынды

«Қазақстан – академиялық білім кеңістігі» халықаралық форумы – еліміздің ғылымы мен жоғары біліміндегі жаңа дәуірдің басталуы. Үш күн ішінде Астанада университеттер өнім жасайтын, шешім қабылдайтын және қоғамды дамытатын жаңа модель ретінде көрінді.

Ғылым және жоғары білім министрлігі батыл реформалар бағытын көрсетті, университеттер жауапкершілік алуға дайын екенін дәлелдеді, ал индустрия мен халықаралық серіктестер бірлескен даму жобаларына (co-development) қатысуға әзір екенін білдірді.

Shakarim University осы бағыттағы көшбасшылар қатарында өз технологияларын жасап, болашақ білім беру тәсілдерін қалыптастырып келеді.

Түптеп келгенде мұнда Қазақстан Республикасы Үкіметінің стратегиялық көзқарасы мен Президент Қасым-Жомарт Тоқаевтың ғылым мен білімге айрықша назар аударуы жатыр. Мемлекет басшысы атап өткендей: «Білім мен ғылым – әлемді өзгерте алатын ең басты күш». Осы күш бүгінгі Қазақстанда нақты іске айналып отыр. Shakarim University – сол жаңа дәуірдің жарқын өкілі.