AP25796807 «Жайық популяциясы киіктерінің гельминтоздары және тәлімбақ жағдайында ветеринариялық-профилактикалық іс-шараларды әзірлеу»

Гельминттік аурулар үй және жабайы сүтқоректілер арасында кең таралған. Гельминтоздардың арасында ценуроз, мониезиоз, эхинококкоз, ас қорыту жолдарының стронгиляты және т.б. аурулар жануарларға үлкен зиян келтіреді. Биологиялық факторлар патогендік вирустармен, бактериялармен, саңырауқұлақтармен, паразиттік протозоидтармен, гельминттермен, жәндіктермен, кенелермен ұсынылған.

Патогендік агенттер жануарлардың организміне еніп, оның жасушалары мен ағзаларына зақым келтіреді, түрлі аурулардың қоздырғыштарына ашық есік болып табылады.

Гельминтоздық ауруларды жабайы жануарлар популяциясының күйіне әсер ететін фактор ретінде зерттеу экологиялық зерттеулердің бір аспектісі болып табылады.

Жануарлар гельминттерінің, соның ішінде киіктер арасында таралу деңгейі климаттық және жайылымдық жағдайларға, инвазиялық элементтердің сыртқы ортада дамуын және сақталуын қамтамасыз ететін қоршаған орта факторларына байланысты. Киіктерді тәлімбақ жағдайында (питомниктерде) ұстау, әрине, киіктердің гельминт фаунасының қалыптасуы мен таралуына, сондай-ақ осы территорияның биогеоценоздарындағы айналымына әсер етеді.

Соңғы уақытта Қазақстан Республикасында қорғау ведомстволарының арқасында киіктердің саны 60 есеге өсті, ел аумағында 2,6 млн. астам киіктер мекендейді.

Осыған байланысты киіктер мен ауыл шаруашылығы жануарлары арасында жайылымдар мен су көздері үшін бәсекелестік күшейді, киіктердің егістіктерді зақымдауы жиілеуде. Киіктердің тығыздығының артуы түрлі аурулардың өршуін тудырады, бұл жануарлардың жаппай қырылуына әкелуі мүмкін.

Көші-қон кезеңінде киіктер ауыл шаруашылығы малының жайылымдарымен бірдей жерлерде жайылады. Дегенмен, киіктер жайылым учаскелерін үнемі ауыстырып отырады. Киіктің және үй малының паразиттерінің қауымдастығы 60-100% құрайды, алайда кейбір паразиттердің бөлігі тек киіктерге тән, мысалы: A.centripunctata, S.ovis және N.gazellae.

Осыған байланысты киіктер ауыл шаруашылығы жануарларын гельминтоздармен жұқтыруда ерекше рөл атқарады. Диагноз қою және жануарлардың өлу себебін анықтау үшін, жануарды жарып сойып, оның ішкі ағзалары мен тіндеріндегі патоморфологиялық өзгерістерді зерттеу басымдыққа ие. Инвазиялық гельминттермен залалданған киіктердің гематологиялық және биохимиялық көрсеткіштерін зерттеу ғылым үшін маңызды әрі жаңашыл, өйткені бұл көрсеткіштер жануар организмі жағдайын бағалауға мүмкіндік береді және гельминтоздарға қарсы профилактикалық шараларды әзірлеуде қолданылуы мүмкін.

Киіктердің гельминтофаунасын зерттеу және киіктердің гельминтоздарына қарсы ветеринариялық профилактикалық шараларды әзірлеу.

Жобаны іске асырудан күтілетін нәтижелер:

1.Жайық популяциясы киіктерінің гельминтоздарының кейбір клиникалық-патоморфологиялық ерекшеліктері зерттелетін болады;

2.Тәлімбақтағы киіктердің қанының биохимиялық және гематологиялық көрсеткіштері зерттелетін болады;

3. Ұсақ мал мен киіктерге ортақ гельминттердің түрлері анықталады;

4. Тәлімбақтағы киіктердің гельминтофаунасы зерттеледі;

5. Киіктердің гельминтоздарына қарсы препараттарды қолданудың тиімділігін зерттеу;

6. Киіктердің гельминтоздары кезінде ветеринариялық-профилактикалық іс-шаралар әзірленетін болады.